Klasyfikacja przestrzenna klimatów

W zależności od skali przestrzennej wyróżnia się: makroklimat, mezoklimat, topoklimat, klimat lokalny i mikroklimat.

• Makroklimat [gr. Makr ós ‘wielki’, ‘rozległy’, ‘długotrwały’] jest to klimat dużych stref geograficznych, kontynentów,oceanów i ich dużych części, o względnie jednorodnych czynnikach geograficznych i warunkach ogólnej cyrkulacji atmosfery.

• Mezoklimat [gr. mésos ‘środkowy’] oznacza klimat niewielkiego obszaru Ziemi o wymiarach lądowych rzędu 10-100km, charakteryzujący się wewnętrzną jednorodnością oraz odrębnością w odniesieniu do warunków klimatycznych obszarów sąsiadujących z nim i kształtujący się głównie pod wpływem rzeźby terenu, np. klimat dużej doliny, zbocza o określonej ekspozycji, rozległej wierzchowiny, klimat Podhala.

• Topoklimat [topos ‘miejsce’, ‘okolica’] oznacza klimat miejsca lub niewielkiego obszaru (rzędu od 1 do 100km2), którego cechy kształtują się pod wpływem czynników występujących na danym obszarze lub w jego najbliższym otoczeniu, np. rzeźby, rodzaju gleb, szaty roślinnej, zabudowy. Do określenia klimatu w tej skali stosuje się też termin klimat lokalny lub klimat miejscowy.

• Mikroklimat [gr. mikrós ‘mały’] jest to klimat niewielkiego obszaru o powierzchni rzędu od kilku do kilkuset m2, o właściwościach różniących dany obszar od klimatu otaczającego go środowiska, np. klimat pola zbocza, wąwozu, skraju lasu, brzegu jeziora, korony drzewa. R. Geiger określił tym terminem klimat przyziemnej warstwy powietrza (do 2m) nad określoną jednorodną powierzchnią, zwaną powierzchnią czynną.

Warunki mikroklimatyczne zamkniętych pomieszczeń, we wnętrzach domów, magazynach, ładowniach statków itp. są określane nazwą krypto klimat (mikroklimat wnętrza). Termin obejmuje również obiekty naturalne, takie jak np. jaskinie, nory zwierząt. Mikroklimat szklarni charakteryzuje się podwyższoną temperaturą nawet przy braku dostawy ciepła z opalania, co wynika z faktu, że szklany dach przepuszcza bez problemu promieniowanie słoneczne krótkofalowe, natomiast zatrzymuje promieniowanie długofalowe uchodzące ze szklarni, przy braku wymiany powietrza między wnętrzem szklarni a otaczającą atmosferą; w atmosferze zbliżoną funkcję pełni para wodna i niektóre gazy (np. dwutlenek węgla), dzięki czemu zjawisko to jest znane pod nazwą efekt cieplarniany lub szklarniowy.

Klimat jest ściśle związany z atmosferą Ziemi i wchodzi w skład większego systemu globalnego, obejmującego oprócz atmosfery także hydrosferę, włącznie z kriosfera, litosferę oraz biosferę. Naruszanie równowagi między elementami systemu jest jedną z przyczyn zmian klimatu.

Czynniki kształtujące klimat

Czynniki klimatu są to najważniejsze wielkości określające warunki zewnętrzne (pozaziemskie) i planetarne (ziemskie) oraz warunki fizyczne lub graficzne (niebędące elementami klimatu) decydujące o stanie systemu klimatycznego. Dzielą się na czynnik astronomiczne, radiacyjne, cyrkulacyjne, geograficzne, ekologiczne i antropogeniczne.

Pod względem energetycznym najważniejszymi czynnikami kształtującymi klimat są: stała słoneczna, bilans promieniowania i bilans cieplny, pojemność cieplna i energia ruchuoceanów, prądy morskie, energia ruchu ogólnej cyrkulacji atmosfery, wybuchy wulkanów. Czynniki astronomiczne i solarne powodują generowanie cyklu rocznego i dobowego przebiegu zjawisk klimatycznych, a także określonych cykli wieloletnich, takich jak 11-letni cykl słoneczny czy też cykle o okresach dłuższych: 22 i 76 lat. W 1920 jugosławiański astronom M. Milankowić wyjaśnił cykliczność niektórych zjawisk klimatycznych, m.in. występowanie dużych zlodowaceń, trzema cyklami astronomicznymi: zmianą w ciągu 100 tys. lat kształtu orbity Ziemi, w ciągu 41 tys. lat- nachyleniem osi Ziemi do płaszczyzny ekliptyki i zmieniających się w ciągu 26 tys. lat położeniem osi naszej planety w wyniku precesji.

Czynniki cyrkulacyjne decydują o obiegu ciepła i wilgoci na kuli ziemskiej. O krążeniu powietrza decyduje zróżnicowanie ciśnienia atmosferycznego tworzącego wyraźne ośrodki zwane centrami aktywności atmosfery. Na przykład Wyż Azorski i Niż Islandzki decydują o przepływie powietrza nad Europą. Miarą natężenia tego przepływu jest wskaźnik oscylacji północnoatlantyckiej, tzw. NAO (Notrh Atlantic Oscilation). Ze wskaźnikiem oscylacji ciśnienia w południowej częścioceanu Spokojnego wiąże się zjawisko El Niño w postaci znacznego podniesienia temperatury powierzchni wody w strefie Prądu Równikowego, wpływającego na osłabienie zimnego Prądu Peruwiańskiego. Temu zjawisku przypisuje się występowanie ekstremalnych zjawisk klimatycznych w odległych obszarach (telekoneksje). Wśród czynników geograficznych największy wpływ na klimat wywiera rozmieszczenieoceanów i mórz oraz prądy morskie, a na lądach- orografia oraz rozmieszczenie okrywy roślinnej, śnieżnej i lodowej. Działalność człowieka (czynnik antropogeniczny) wpływa coraz silniej na klimat poprzez emisję do atmosfery pyłów i Azów, a także przez zmianę tzw. Powierzchni czynnej (zabudowa terenu, wycinanie lasów itp.) Wśród czynników naturalnych na klimat wpływają tez wybuchy wulkanów. Po erupcji 1912 wulkan Katmai na Alasce ilość docierającego do powierzchni Ziemi promieniowania słonecznego zmniejszyła się o 20% i w wielu miejscach obserwowano obniżenie temperatury powietrza.

Elementy klimatu

Jednymi z najważniejszych elementów klimatu są: promieniowanie słoneczne, temperatura i opady.

Promieniowanie całkowite, czyli ilość energii promieniowania słonecznego dochodząca do powierzchni Ziemi w ciągu roku, zmienia się na kuli ziemskiej w szerokich granicach. Sumy roczne są niższe od 2500 MJ * m-2 w obszarach podbiegunowych, a przekraczają 9200 MJ * m-2 w Afryce na pograniczu Sudanu i Egiptu ( w Polsce ok. 3500-3800 MJ *  m-2 ). Saldo promieniowania (zarówno w zakresie krótkofalowym jak i długofalowym) osiąga w skali rocznej wartości ujemne jedynie nad lądolodami Antarktydy i Grenlandii oraz w centralnej części Arktyki. Najwyższe sumy roczne przekraczające 6000 MJ * m-2, występują nadoceanami strefy międzyzwrotnikowej.

Temperatura powietrza niemal wszędzie odznacza się wyraźnym przebiegiem rocznym. W styczniu średnia temperatura na obszarze wsch. Syberii obniża się poniżej -40°C (Ojmiakon i Wierchojeńsk -47°C). Największa występuje w Australii (34°C). W lipcu we wnętrzu Antarktydy średnia temperatura spada poniżej -55°C, natomiast na obszarach pustynnych Sahary dochodzi do 40°C. Amplituda roczna temperatury jest miarą kontynentalizmu klimatu. Nad większością oceanów amplituda ta nie przekracza 10°C, a w strefie równikowej jest nawet mniejsza od 2,5°C. Natomiast we wsch. Syberii przekracza aż 60°C.

Opady atmosferyczne są również jednym z najważniejszych elementów klimatu. Ich ilość jest bardzo zróżnicowana w zależności od warunków lokalnych. Ogólnie, najwyższe opady, przekraczające w ciągu roku 1000 mm, występują w strefie równikowej, gdzie w wielu miejscach sięgają średnio nawet 2000-5000 mm, a w skrajnych przypadkach wywołanych głównie sprzyjającymi warunkami orograficznymi, nawet powyżej 10 000 mm. Z drugiej strony w obszarach podzwrotnikowych spotyka się roczne sumy opadów mniejsze od 250 mm, a w wielu miejscach nawet poniżej 100 mm (pustynie).

 
Strefy klimatyczne

Mapa stref klimatycznych
Źródło: www.wiking.edu.pl/article.php?id=30

Ze względu na zróżnicowanie temperatury na kuli ziemskiej obserwuje się strefowy rozkład klimatu. Strefy klimatyczne to największe jednostki w podziałach klimatycznych świata, stanowiące obszar, w którym panują podobne warunki makroklimatyczne; układają się w przybliżeniu w postaci równoleżnikowych pasów, odznaczających się charakterystycznym, właściwym sobie klimatem, różnym od klimatu innych stref. Strefy klimatyczne SA wynikiem dopływu zróżnicowanych ilości ciepła słonecznego w różnych szerokościach geograficznych, a także strefowego rozkładu charakteru ogólnej cyrkulacji atmosferycznej, temperatury, wilgotności powietrza, ilości opadów i innym elementów klimatu. W obszarach górskich warunki klimatyczne zmieniają się wraz ze wzrostem wysokości, dzięki czemu wykształcają się piętra klimatyczne. Pierwszego wydzielenia stref klimatycznych na podstawie zróżnicowania kąta padania promieni słonecznych (czynnik solarny) dokonali starożytni Grecy (III w.p.n.e.). Wydzielono 5 stref rozgraniczonych zwrotnikami i kołami podbiegunowymi: strefę gorącą (międzyzwrotnikową), 2 strefy umiarkowane i 2 strefy chłodne. Nowsze podziały uwzględniające temperaturę powietrza pojawiły się dopiero w XIX w. Do najbardziej rozpowszechnionych należał podział na strefy klimatyczne Köppena, uwzględniający główne kryteria termiczne i opadowe. Autor ten wyróżnia 5 podstawowych stref klimatycznych: A- strefa równikowa wilgotna, o średniej temperaturze w najchłodniejszym miesiącu równej lub wyższej od 18°C, z opadami rocznymi przekraczającymi 750 mm; B- strefa klimatów suchych, o małych opadach; w jej obrębie występują dwie podstrefy: BS- klimat stepowy i BW- klimat pustynny; C- strefa klimatu umiarkowanego ciepłego, jej granice wyznacza średnia temperatura w najchłodniejszym miesiącu, od strony biegunów -3°C; D- strefa klimatu umiarkowanego chłodnego (borealnego), której granicą od strony równika jest izoterma najchłodniejszego miesiąca -3°C, natomiast od strony bieguna izoterma najcieplejszego miesiąca 10°C (jej przebieg pokrywa się mniej więcej z pn granicą lasu), w zimie tworzy się tam trwała pokrywa śnieżna, strefa ta występuje wyłącznie na kontynentach półkuli pn.; E- strefa klimatów podbiegunowych, w której temperatura w najcieplejszym miesiącu nie podnosi się powyżej 10°C, w jej obrębie występują dwie podstrefy: ET- klimaty tundry, EF- klimaty wiecznego mrozu (z temperaturą w najcieplejszym miesiącu niższą od 0°C). W. Okołowicz także wydzielił 5 stref klimatycznych: równikową, zwrotnikową, podzwrotnikową, umiarkowaną i okołobiegunową.

1. Strefa klimatów równikowych

• Rozgraniczenie geograficzne

W przeciwieństwie do tego, co sugeruje nazwa, klimat równikowy nie występuje jedynie na równiku: można go obserwować aż do 10 lub 20 równoleżnika w Ameryce Środkowej, Amazonii, na Antylach, w Indochinach lub na Filipinach. Równocześnie nie cały pas równikowy podlega wpływom klimatu równikowego: tak rzecz się ma w Afryce Wschodniej, gdzie występują wyraźne pory suche lub w niektórych rejonach górskich, gdzie topografia powoduje znaczne zmiany warunków klimatycznych w niskich szerokościach geograficznych.

• Temperatura, opady i wilgotność

W klimacie równikowym gorąco i wilgoć panują przez cały rok. Średnia temperatura wynosi ok. 26°C, a amplituda roczna jest niewielka (od 1 do 6°C), na ogół niższa niż amplitudy dzienne, dochodzące do 10°C. Ta wyjątkowa jednorodność pozwala na bujny rozwój lasów cienistych (wiecznie zielonych). Opady na otwartych przestrzeniach wahają się między 1,5 a 2,5 m rocznie, z wyjątkiem obszarów wystawionych na działanie wilgotnego wiatru, jak wulkan Pelée, gdzie na wysokości 1400 m opady dochodzą do 8 m rocznie. Opady występują przez cały rok, tak jak w Indonezji lub Nowej Gwinei , czasami z lekkim nasileniem w okresie równonocy. W innych rejonach, jak Amazonia lub Kongo, pojawia się niezbyt wyrazista pora sucha. Jeśli to drobne załamanie klimatu nie trwa dłużej niż 3 miesiące, opady z poprzednich miesięcy rekompensują chwilowy deficyt wody, ta „pora sucha” w niczym nie szkodzi wegetacji. Wilgotność powietrza przez cały rok (zawsze powyżej 75%, a czasami nawet powyżej 90%), jest związana z wysoką potencjalną wilgotnością gorącego powietrza i dużymi zasobami wody zawartej woceanach, ziemi i roślinności.

Temperatura i opady klimatu równikowego
Źródło: www.wiking.edu.pl/article.php?id=30

• Energia słoneczna

Stale wysokie temperatury utrzymują się dzięki znacznej ilości energii słonecznej docierającej regularnie do Ziemi. Promienie słoneczne padają pod kątem prostym, a dzień trwa 12 godz. Jednakże z dowodu intensywnego parowania niebo często bywa zachmurzone, a nasłonecznienie nie osiąga połowy teoretycznego maksymalnego trwania. Dzięki temu grunt nie ulega w ciągu dnia przegrzaniu, a w nocy- zbyt gwałtownemu ochłodzeniu.

• Konwergencja międzyzwrotnikowa

Wysoki wskaźnik opadów jest spowodowany konwergencją międzyzwrotnikową. Obszary, w których występuje klimat równikowy, znajdują się wszak w strefie konwergencji pasatów. W tym szerokim pasie, zwanym strefą konwergencji międzyzwrotnikowej lub meteorologicznym równikiem, panuje niskie ciśnienie, gradient termiczny jest nieznaczny, ruch wstępujący powietrza znacznie ułatwiony. Strefa konwergencji międzyzwrotnikowej podlega sezonowym wahaniom, co wiąże się z ogólną cyrkulacją atmosferyczną, a okresy najczęstszych opadów pokrywają się z okresami najsilniejszej lub najtrwalszej konwergencji na równiku, czyli okresami równonocy.

Wiecznie zielone lasy równikowe
Źródło: http://www.sp3trzebnica.republika.pl/stucz/6/9/kl.jpg

Wilgotny las równikowy
Źródło: http://www.sp5bialogard.pl/VID_PIASECKA/LasRownikowy2.jpg

2. Strefa klimatów zwrotnikowych

• Rozgraniczenie geograficzne

Strefa klimatów zwrotnikowych rozciąga się wzdłuż Zwrotnika Raka i Zwrotnika Koziorożca. Klimat wilgotny występuje na półwyspie Floryda, w Ghatach Zachodnich i wybrzeżu Azji – odmiana monsunowa, w południowych Górach Wododziałowych. Klimat pośredni obejmuje tereny północnej części Niziny La Platy, Góry Smocze, północne Góry Wododziałowe, Półwysep Indyjski i Półwysep Indochiński.
Klimat kontynentalny suchy występuje na Wyżynie Meksykańskiej, w środkowych Andach, Kotlinie Karahari, Nizinie Eufratu i Tygrysa, we wnętrzu Australii.
Klimat kontynentalny skrajnie suchy występuje na Saharze, pustyni Namib, pustyni Atakama, Półwyspie Kalifornijskim, Półwyspie Arabskim, Nizinie Indusu, Wielkiej Pustyni Piaszczystej, Wielkiej Pustyni Wiktorii.

• Temperatura i opady

Na wszystkich wymienionych terenach panują wysokie temperatury, natomiast średnie miesięczne temperatury są bardziej zróżnicowane, w najchłodniejszym miesiącu mogą wynosić od 10 do 20°C, natomiast temperatura najcieplejszego miesiąca często przekracza 30-35°C. W klimacie zwrotnikowym Można zauważyć także ogromną dobową i roczną amplitudę. Na terenach pustynnych temperatura może przekraczać 50°C w dzień, natomiast w nocy często spada poniżej 0°C. Jest to spowodowane silnym nagrzewaniem powierzchni Ziemi w ciągu dnia i jeszcze szybszym oddawaniem ciepła w ciągu nocy.
Najczęściej opady występują w półroczu letnim, a zdarzają się lata, że deszcz pada tylko i wyłącznie w tym okresie.
Dlatego też na terenach klimatu zwrotnikowego występują największe pustynie świata. W strefach klimatu zwrotnikowego suchego opady nie przekraczają 250 mm natomiast w wilgotnym mogą przekraczać 1200 mm. Duże opady mogą występować tylko w okolicy wybrzeży morskich i tam mogą osiągać nawet  3000- 4000 mm.

Temperatura i opady klimatu zwrotnikowego
Źródło: www.wiking.edu.pl/article.php?id=30

Pustynia Sahara
Źródło: www.wild-nature.yoyo.pl/images/sahara.gif

Sawanna w Tanzanii
Źródło: www.wikipedia.pl

3. Strefa klimatów podzwrotnikowych

• Rozgraniczenie geograficzne

Klimat morski występuje w Górach Nadbrzeżnych , południowych Apallachach, na  zachodnim wybrzeżu Półwyspu Iberyjskiego, wschodnim wybrzeżu Morza Śródziemnego, wschodnim wybrzeżu Morza Czarnego, w południowych Górach Smoczych, w południowej części Wysp Japońskich.
Klimat kontynentalny występuje w północnej części  Równin Centralnych, na Nizinie Padeńskiej, we wschodniej części Półwyspu Bałkańskiego, nad Zatoką Spencera w Australii.
Klimat kontynentalny suchy występuje w południowej części Wielkich Równin, we wnętrzu Półwyspu Iberyjskiego, we wnętrzu Azji Mniejszej (góry Zagros, Elbrus, Hindukusz)
Klimat kontynentalny skrajnie suchy występuje na Wyżynie Kolorado, Wielkiej Kotlinie, w południowych Andach, południowych stokach gór Atlas, na Wyżynie i w Tybecie.

• Temperatura i opady

W przeciwieństwie to klimatu zwrotnikowego, klimat podzwrotnikowy ma wyraźnie zaznaczone dwie pory roku, lato i zimę. Jest to uwarunkowane kierunkiem, z którego przepływa powietrze nad te tereny. Jeżeli do strefy podzwrotnikowej dociera gorące i  suche powietrze ze zwrotnika, mamy do czynienia z latem.  Wtedy nie występują tu praktycznie żadne opady atmosferyczne. Zimą sytuacja ta ulega diametralnej zmianie, ponieważ powietrze napływa ze strefy umiarkowanej, dlatego też jest dużo chłodniejsze i wilgotne. O tej porze roku notuje się znaczny wzrost ilości opadów atmosferycznych, przy jednoczesnym spadku temperatury (czasami wynosi ona tylko 0°C).
Dla klimatu podzwrotnikowego suchego charakterystyczne są długie i upalne lata  (temperatura dochodzi do 40°C) i krótkie, ostre zimy. Roczne sumy opadów są niewielkie (nie przekraczają 500 mm) i występują w porze zimnej.
W klimacie podzwrotnikowym wilgotnym lato jest tylko odrobinę chłodniejsze niż w typie suchym, ale zimy są dużo bardziej łagodne i z dużą ilością opadów.

Temperatura i opady klimatu podzwrotnikowego
Źródło: www.wiking.edu.pl/article.php?id=30

Makia na Korsyce
Źródło: www.wikipedia.pl

4. Strefa klimatów umiarkowanych

• Rozgraniczenie geograficzne

Strefę klimatów umiarkowanych można podzielić na półkuli północnej na chłodniejszą północną i cieplejszą południową, natomiast na półkuli południowej przeciwnie na cieplejszą południową i chłodniejszą północną. 
Strefę klimatów umiarowych dzielimy na:

• klimaty umiarkowane ciepłe

- morski (Europa Zachodnia, środkowy obszar wybrzeża Ameryki Północnej, półwysep Bretoński)
- przejściowy (południowa Szwecja, Nizina Środkowoeuropejska, średniogórze środkowoeuropejskie, Wyżyna Bawarska, Pojezierza Bałtyckie, Półwysep Koreański)
- kontynentalny (południowa część Niziny Zachodniosyberyjskiej, Wyżyna Środkoworosyjskiej, Wschodnioeuropesjka, Nizina Chińska)

• klimaty umiarkowane chłodne

- morski (Norwegia, Islandia, Wielka Brytania, Góry Skandynawskie)
- przejściowy (wschodnia część półwyspu Labrador, południowa Finlandia)
- kontynentalny (Mongolia, południowa i zachodnia Syberia oraz kraje Azji Środkowej: Kazachstan, Uzbekistan oraz obszary stepowe Kirgistanu, Turkmenistanu oraz Tadżykistanu, wschodnia Europa)

• Temperatura i opady

W strefie klimatów umiarkowanych możemy wyróżnić cztery pory roku, wyznaczane poprzez zmiany temperatury: ciepła, wilgotna wiosna, ciepłe, zazwyczaj suche lato, chłodna, wilgotna jesień i zima z opadam śniegu.
Dzięki temu, że latem dzień jest znacznie dłuższy od nocy, sumy promieniowania, które dociera do powierzchni Ziemi są duże. Ma to duży wpływ na wysokość średniej temperatury miesięcy letnich, które w klimatach kontynentalnych są tylko nieznacznie niższe od typu suchego.
Natomiast temperatura w miesiącach zimowych może osiągać bardzo niskie wartości. Zimowe spadki temperatury oraz jej letnie wzrosty bardzo łagodzą morskie masy powietrza, dlatego na obszarach znajdujących się w zasięgu klimatu wybitnie morskiego temperatura może utrzymywać się nawet powyżej zera stopni.
Amplitudy temperatur są zależne od typu klimatu, wzrastają wraz ze wzrostem kontynentalizmu od ok. 10-15°C do 45°C i więcej. Przeciwnie sytuacja wygląda w przypadku sumy opadów, która najwięcej wynosi na obszarach typowo morskich (1000 mm i więcej) i maleje na obszarach kontynentalnych (do 300 mm). Na terenach nadmorskich opady przeważają w porze letniej i zimowej, natomiast na kontynentalnych- w lecie. Latem, kiedy do powierzchni Ziemi dociera więcej promieni słonecznych, temperatury są znacznie wyższe niż zimą.

Temperatura i opady klimatu umiarkowanego
Źródło: www.wiking.edu.pl/article.php?id=30

Mongolski step
Źródło: www.andrzej.budnik.eu/albums/przyroda/step-mongolia/normal_step.jpg

Tajga w Górach Bajkalskich
Źródło: www.m.onet.pl/_m/0c65168fdeb1feb3ab70d5b8bfac6eb2,14,1.jpg

Las liściasty w Polsce
Źródło: www.strykowski.net/krajobraz_fotografia/Las_lisciasty,_zdjecia_lasu_lisciastego,_bajkowy_las,_zdjecia_lasu_bajkowego_1244.jpg

Las mieszany w Polsce
Źródło: www.brzostek.ovh.org/data/media/1/4605_las_mieszany.jpg

Las iglasty
Źródło: www. foto.recenzja.pl/foty/las_iglasty-149-d4c91d67e7a37df2edc86f87dbd24d0b.jpeg

5. Strefa klimatów okołobiegunowych

• Rozgraniczenie geograficzne

W strefach klimatu okołobiegunowego wyróżniamy dwa typy. Pierwszy, subpolarny występuje na północnych krańcach Ameryki Północnej, Europy i Azji. Natomiast polarny występuje na Antarktydzie, Grenlandii, Ziemi Baffina,  Wyspach Nowosyberyjskich, Wyspach Królowej Elżbiety, Nowej Ziemi i półwyspie Tajmyr.

• Temperatura i opady

Cechą charakterystyczną obu tych klimatów są niskie opady przez cały rok, które nie przekraczają 250 mm. Jednak podstawową różnicą jest fakt, że w klimacie subpolarnym są to opady głownie śniegu, natomiast w polarnym tylko śniegu.
W klimacie subpolarnym temperatura spada do bardzo małych wartości, w najcieplejszym miesiącu  nie przekracza +10°C, natomiast przez większą część roku jest ona niższa.
W strefie subpolarnej panują duże różnice temperatur pomiędzy zimą a latem. Zimą na tych obszarach panuje wieczne zimno, a luty jest najsurowszym miesiącem. Północne wybrzeża Eurazji są skute lodem, z wyjątkiem cienkiego pasa wzdłuż Skandynawii, obmywanego przez dryf północnoatlantycki. Lato jest znacznie łagodniejsze. Temperatura najcieplejszego miesiąca może wynosić nieco powyżej 0°C. Im dalej w kierunku biegunów, tym więcej powierzchni oblodzonych i słabsze opady.
Klimat polarny to najsurowszy klimat na kuli ziemskiej głównie ze względu na niskie temperatury powietrza - w środkowej części Antarktydy (półkula południowa) przeciętna temperatura w zimie wynosi ok. -60°C do -70°C, w lecie nieco cieplej od -30°C do -50°C.
Obszarem, gdzie panuje najwyższa temperatura jest wybrzeże, szczególnie okolice Półwyspu Antarktycznego, w styczniu wynosi ona przeciętnie +1°C. Ponadto w klimacie polarnym występują silne wiatry i burze.

Temperatura i opady klimatu okołobiegunowego
Źródło: www.wiking.edu.pl/article.php?id=30

Tundra w północnych rejonach Kanady
Źródło: www.misje.pdg.pl/Zdjecia i obrazy/tundra.jpg

Pustynia lodowa
Źródło: www.mmpoznan.pl/rep/blog/1473/790.4.jpg

 Bibliografia:

• Encyklopedia PWN- geografia świata, Warszawa 2008

• Laure Chémery Mały atlas klimatów, wyd. Larousse Polska, Wrocław 2003

• Maria Polchit, Katarzyna Maciążek Vademecum maturzysty- geografia, wyd. Zielona Sowa, Kraków 2007

• Internet:

• www.klimat-zwrotnikowy.szycie.katowice.pl

• www.wikipedia.pl

• www.bryk.pl

• www.klimat-podzwrotnikowy.paliwa.ustka.pl

• www.klimat-rownikowy.paliwa.ustka.pl

• www.wiking.edu.pl

• www.matura.memento.pl

Autor opracowania:

Justyna Latoszek