Przemysł jest bardzo ważnym elementem funkcjonowania każdego kraju. Przemysł jest bardzo ważny ponieważ to w nim jest zatrudniona większość pracujących ludzi w prawie każdym kraju. Gdy popatrzymy na mapę przemysłu na Świecie, możemy zobaczyć, że w różnych miejscach na świecie występują różne rodzaje przemysłu. Dzieje się tak, ponieważ występują 24 różne czynniki lokalizacji przemysłu. Możemy je podzielić na dwie główne grupy: przyrodnicze i pozaprzyrodnicze, a te można podzielić na dwie podgrupy: techniczno-ekonomiczne i społeczno-polityczne. Jednak przed rozpoczęciem każdej inwestycji należy dobrze się zastanowić i zbadać czy na pewno inwestycja na danym terenie, stworzenie przemysłu będzie przydatna i czy po prostu się opłaca.

Teraz omówię trochę dokładniej najważniejsze czynniki przyrodnicze decydujące o rozmieszczeniu przemysłu. W przeszłości najważniejsza dla przemysłu była baza surowca, czyli to co można na danym terenie wydobywać. W Polsce do najważniejszych należą węgiel kamienny, węgiel brunatny, miedź, cynk, sól kamienna, wapienie. Poza tymi czynnikami kopalnianymi należą również zasoby naturalne takie jak woda, drzewa, powietrze, oraz produktu rolne zboża, rośliny okopowe, skóry zwierząt, wełna. Wyroby przemysłowe kauczuk, syntetyczny, sztuczne włókna.

Od tego jak jest rozmieszczona baza surowca można wyróżnić typy lokalizacji. Rozróżniamy lokalizację przymusową, występuje w miejscu występowania danego surowca, lokalizację związaną, gdy masa surowca jest dużo większa od masy produktu dotyczy to hutnictwa i przemysłu cukrowniczego, oraz lokalizacje swobodną, gdzie zakładu mogą występować dowolnie, tam gdzie to im najbardziej pasuje. Innym równie ważnym czynnikiem lokalizacji przemysłu jest dostęp do energii, ponieważ bez niej żadne maszyny nie są w stanie pracować, dlatego też największe zakłady powstają wokoło dużych elektrowni, a czasem nawet potrafią sami ją stworzyć, aby mieć dostęp do energii elektrycznej. Obecnie najwięcej energii pochłania hutnictwo metali nieżelaznych, zwłaszcza hutnictwo aluminium. Innym wymienianym już czynnikiem lokalizacji przemysłu jest woda używana  do chłodzenia maszyn oraz do płukania tkanin oraz jako surowiec w przemyśle spożywczym. Najwięcej wody wykorzystują gałęzie przemysłu takie jak energetyka przemysł celulozowo-papierniczy, chemiczny, włókienniczy i spożywczy.

W XX wieku bardzo ważnym czynnikiem lokalizacji przemysłu stała się bariera ekologiczna, ponieważ działalność produkcyjna spowodowała bardzo duże obciążenie dla środowiska, co powodowało jego degradacji. Dlatego też wprowadzono nowe zasady dotyczące praw zakazujących lokalizacji zakładów linii technologicznych niszczących środowisko. Dlatego również wielkie korporacje zaczęły inwestować w przemysł wydobywczy w krajach słabo rozwiniętych, ponieważ w nich nie występują żadne zasady i normy dotyczące przemysłu wydobywczego.

Innymi czynnikami lokalizacji przemysłu są pozaprzyrodnicze czynniki lokalizacji przemysłu. Należą do nich takie jak infrastruktura techniczna, czyli wyposażenie w sieć komunikacyjną, energetyczną, gazową, oraz  wodno-kanalizacyjne. Istnienie takiej infrastruktury jest bardzo dobre, ponieważ powoduje to znaczne obniżenie kosztów budowy i co za tym idzie obniżenie kosztów eksploatacji takiej fabryki. Należy również wspomnieć, że dawniej położenie różnych ośrodków produkujących półprodukty jest korzystne dla zakładów produkujących, ponieważ zdecydowanie zmniejsza to koszty produkcji. Jednak w XX w. stało się to problematyczne, ponieważ nie było już wolnych terenów do powiększania takich aglomeracji i pojawiły się tzw. niekorzyści aglomeracji powodujące podniesienie kosztów produkcji. Spowodowało to w szczególności w Stanach Zjednoczonych i Europie Zachodniej przenoszenie fabryk na tereny wiejskie. Równie ważnym czynnikiem lokalizacji przemysłu jest siła robocza, ponieważ w niektórych gałęziach przemysłu potrzebna jest duża siła robocza, występuje to m.in. w przemyśle włókienniczym, odzieżowym. Dlatego też takie fabryki występują w pobliżu dużych ośrodków skupiających ludność, jest w nich dostęp do siły roboczej. Coraz większą rolę zaczyna odgrywać w przemyśle zaplecze naukowe, ponieważ postęp techniki wymaga tego, aby rozwijać technologie i udoskonalać oraz obtapiać produkcję.

Oprócz czynników wpływających na rozmieszczenie przemysłu jest jeszcze jego podział, który wygląda następująco. Ogólnie można go podzielić na przemysł wydobywczy i przetwórczy. W przemyśle wydobywczym bierze udział wszystkie branże takie jak górnictwo, rolnictwo, i wszystkie inne, w których jest cos wydobywane z ziemi. Natomiast przemysł przetwórczy polega na wykorzystywaniu produktów uzyskanych przez przemysł wydobywczy i przerabianiu go na gotowy produkt. Jednym z przykładów może być wydobywanie ropy naftowej, która jest później przetwarzana w rafinerii na gotowe produkty. Można również wyróżnić inny podział wynikający z tego co jest produkowane. Wygląda on tak, że występuje w nim przemysł ciężki, który tworzy dobra inwestycyjne, można tu mówić o produkcji maszyn i półproduktów, przy produkcji których powstaje dużo zanieczyszczeń i jest przez to bardzo nieprzyjazny dla środowiska. Możemy tu mówić o przemyśle chemicznym, przemyśle budowlanym, przemyśle elektromaszynowym, przemyśle metalurgicznym, przemyśle zbrojeniowym oraz o przemyśle mineralnym. Jak również przemył lekki, który wytwarza dobra konsumpcyjne, czyli odzież, tkaniny, dzianiny, obuwie, oraz galanterii skórzanej i tekstylnej. Gałęziami tego przemysłu jest przemysł włókienniczy, przemysł skórzany oraz przemysł odzieżowy.

Innym przykładem, może być przemysł high-technology. Jest to przemysł zaawansowanej technologii, przemysł wysokiego przetwarzania. Ma on ogromny wpływ na rozwój całej gospodarki, ponieważ wymusza unowocześnienie i modernizację produkcji w zakładach. Jest to przemysł, który bardzo szybko się rozwija, wzrasta nie tylko ilość osób w nim zatrudnionych ale również jego udział w ogólnej produkcji przemysłowej. Charakterystyczną cecha tego przemysłu jest duża kapitałochłonność spowodowana wysokimi kosztami badań naukowych będących podstawą produkcji, minimalne zużycie surowców, stała modernizacja i unowocześnianie produkcji, rozległa kooperacja, oraz zatrudnianie wysoko wykwalifikowanej kadry w procesie produkcji.

Jednak pomimo wszystko obecnie nie najważniejszy jest dostęp do wody, jako czynników lokalizacji, ponieważ nauczono się oczyszczać wodę. Wynika z tego że maleje rola czynników przyrodniczych, oprócz bariery ekologicznej, rośnie natomiast rola czynników społeczno-ekonomicznych i techniczno-ekonomicznych. Jednak najważniejszym jest dla przemysłu rynek zbytu, ponieważ to on napędza przemysł i powoduje zmiany w rozmieszczeniu przemysłu. Proces globalizacji gospodarki spowodował umiędzynarodowienie produkcji. Powoduje to, ze wielkie firmy przenoszą produkcje do krajów o taniej sile roboczej, z reguły są tam produkowane podzespoły i półprodukty a końcowy montaż odbywa się w kraju z którego ten produkt pochodzi, np. z Niemiec, z Włoch, z Ameryki.

Bibliografia:

• Jadwiga Kop, Maria Kucharska, Elżbieta Szkurłat - „Geografia Podręcznik część 2” szkoły ponadgimnazjalne zakres podstawowy, Warszawa 2007, wyd. PWN

• http://www.bryk.pl/teksty/gimnazjum/geografia/geografia_ spo%C5%82eczno_ekonomiczna/8695-baza_surowcowa_polski.html

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Przemys%C5%82_lekki

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Przemys%C5%82_ci%C4%99%C5%BCki

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Przemys%C5%82_(ekonomia)

• http://www.bryk.pl/teksty/gimnazjum/geografia/geografia _spo%C5%82eczno_ekonomiczna/8695-baza_surowcowa_polski.html

Autor opracowania:

Konrad Sośnicki