Na początek należy postawić sobie pytanie, czym jest rozwój zrównoważony. Jaką zawiera w sobie problematykę i co kryje się pod dokładnym znaczeniem pojęcia. Otóż zrównoważony rozwój, lub ekorozwój jest to doktryna ekonomii politycznej, zakładająca zapewnienie jakości życia na poziomie, jaki jest możliwy przy obecnym rozwoju cywilizacyjnym. Jest to zupełne przeciwieństwo od reguły angielskiego ekonomisty- Malthusa nazwana potocznie „żelazną regułą ekonomi”. Istotny i często pomijany przekaz zawiera początek słynnego zdania z raportu WCED (ang. the World Cammission on Enviroment and Development)- Światowej Komisji ds. Środowiska i Rozwoju z 1987 roku: „Na obecnym poziomie cywilizacyjnym możliwy jest rozwój zrównoważony, to jest taki rozwój, w którym potrzeby obecnego pokolenia mogą być zaspokojone bez umniejszania szans przyszłych pokoleń na ich zaspokojenie.”
Do pełnego i prawidłowego zrozumienia, czym jest ten rozwój bardzo ważne jest rozwiniecie dwóch pojęć: koncepcja podstawowych potrzeb i idea ograniczonych możliwości.

Ta pierwsza, dotycząca potrzeb, odnosi się w pierwszej kolejności do potrzeb najbiedniejszych na świecie, którym należy nadać najwyższy priorytet i w trybie natychmiastowym podjąć odpowiednie kroki, aby zrealizować plan mający na celu pomoc.

Drugie pojęcie „ograniczeń” przedstawia narzuconą zdolność środowiska do zaspokajania potrzeb obecnych i przyszłych przez stan techniki i organizacji społecznej.

Najogólniejszym wnioskiem powinno być wiec stwierdzenie, że ideą zrównoważonego rozwoju powinno być życie w miarę możliwości „z odsetek” a nie „z kapitału” i zaspokojenie aspiracji rozwojowych obecnych pokoleń bez uszczerbku dla realizacji aspiracji rozwojowych przyszłych pokoleń.. Wynika z tego, że wzrost gospodarczy prowadzi do ujednolicenia społecznego, zmniejszenia rozwarstwienia społecznego, wyrównania szans rozwoju, przeciwdziałaniu marginalizacji i nietolerancji oraz podnoszenia jakości środowiska naturalnego, np. poprzez ograniczanie szkodliwego wpływu produkcji i konsumpcji na stan środowiska i ochronę zasobów przyrodniczych.

Przychylne rozwojowi zrównoważonemu jest wiele organizacji. Można do nich zaliczyć miedzy innymi:

• Program Narodów Zjednoczonych ds. Ochrony Środowiska (UNEP),

• Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju (UNDP),

• oraz instytucje Unii Europejskiej:

• Parlament Europejski,

• Komisja Europejska,

• Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny.

Rozwój zrównoważony stanowi ważny element systemu prawa międzynarodowego. Wiele dokumentów prawno-międzynarodowych, zawierających w swojej tematyce problematykę tej idei uznawane jest za jedne z najważniejszych w systemie praw. Jest to, np. Konwencja o Dostępie do Informacji, Udziale Społeczeństwa w Podejmowaniu Decyzji oraz Dostępie do Sprawiedliwości w Sprawach Dotyczących Środowiska. Podpisana 25 czerwca 1998 roku, w Aarhus, w Danii, podczas IV Paneuropejskiej Konferencji Ministrów Ochrony Środowiska mniej dotyczy samej ochrony środowiska, bardziej natomiast skupia się na opisaniu praw, jakie przysługują człowiekowi do życia w czystym środowisku. Można wiec je podciągnąć pod międzynarodowe prawa człowieka.

Rozwój pojęcia

Pojęcie zrównoważonego rozwoju pochodzi pierwotnie z leśnictwa, a jego twórcą jest Niemiec, Hans Carl von Carlowitz. Pierwotnie oznaczało ono sposób gospodarowania lasem polegający na wycinaniu jedynie tylu drzew, ile jest realnie w stanie w to miejsce urosnąć, tak, aby zachowana została naturalna powierzchnia lasu i nie groziło mu całkowite zlikwidowanie. Koncepcja takiego rozwoju pojawiła się już na początku XIX wieku a propagowana była przez wszystkie niemieckie Wyższe Szkoły Leśnicze. Niemieckie leśnictwo w tym okresie cieszyło się ogromnym uznaniem na całym świecie, przez co pojęcie zrównoważonego rozwoju szybko i ciepło zostało przyjęte na całym świecie Europy, miedzy innymi we Francji i we Włoszech.

Obecnie jednak definicja zrównoważonego rozwoju nie odnosi się jedynie do strefy leśnictwa, lecz do całego szeregu pojęć związanych z naszym życiem.

Jakie są, więc możliwości rozwoju zrównoważonego?

Podstawowymi problemami, jakie mogą nieść ze sobą konsekwencje dla naszych następców są: wojny (charakteryzujące się terroryzmem, okrucieństwem, stratami w ludzkich i wyniszczeniami gospodarczymi), kryzysy gospodarcze (trwale odbijające się chociażby na zestawieniu struktury demograficznej) oraz niezależne od nas katastrofy naturalne, takie jak: powodzie, lawiny, wichury, trzęsienia ziemi i powodzie. Głównym jednak zagrożeniem, który będzie miał największy wpływ na przyszłe pokolenia jest ingerencja ludzka w środowisko naturalne. Na obecnym etapie rozwoju ekonomicznego coraz częściej przychylamy się do leniwej i niekonstuktywnej tezy, iż my, jako ludzkość XXI wieku, poczyniliśmy już wszelkie możliwe kroki w stronę odciążenia natury, starając się powszechnie udostępnić informacje dotyczące ekologii i alternatywnych źródeł energii. Jest to wyjątkowo błędne stwierdzenie. Otóż pojęcie świadomości ekologicznej jest bardzo rozbudowane. Samo słowo „świadomość” oznacza przytomność, jasność zmysłów i rozsądek. Po dodanie drugiego członu „ekologiczna” uzyskujemy termin, który w swojej wymowie niesie świadome działanie człowieka lub społeczeństwa w obliczu wymogów środowiska, rozumienie mechanizmów działania przyrody oraz świadomość granic jej eksploatacji i ograniczeń, do których musimy się podporządkować. Taki jest pierwotny rodowód większości ruchów krzewiących idee ekologiczną.

Funkcjonowanie współczesnego świata związane jest nierozerwalnie z wytwarzaniem i użytkowaniem energii. Większość energii, bo ok. 80% jej produkcji światowej, dostarczają paliwa kopalne: ropa naftowa, gaz ziemny i węgiel. Pozostałą część uzyskuje się ze spalania drewna, torfu, a także w elektrowniach jądrowych i wodnych.

Energia ta wykorzystywana jest do ogrzewania mieszkań, w transporcie, w elektrowniach i wielu gałęziach przemysłu. W ostatnich latach w związku z rozwojem motoryzacji znacznie wzrosło zużycie ropy naftowej i gazu, co w znacznym stopniu zanieczyszcza nasze środowisko. Kolejną wykorzystywaną energia, jest energia jądrowa. W związku, ze zużycie energii w latach dziewięćdziesiątych XX wieku wyniosło aż 82 x 1012  rocznie, spore nadzieje wiąże się z energią jądrową, która powstaje w czasie rozpadu jąder atomowych uranu. Uważano, że jest ona czysta. Jednak po jej wytworzeniu powstają radioaktywne odpady, które przez wiele tysięcy lat będą wydzielały szkodliwe promieniowanie.

Pamiętając o możliwości wybuchu, np. elektrowni jądrowych coraz częściej mówi się o potrzebie stosowania alternatywnych źródeł energii, wykorzystujących zasoby odnawialne. Są nimi: energia słoneczna, energia płynów, energia geotermalna, energia wiatru i biomasa.

Zdecydowanie bardziej ekologicznym źródłem energii jest słońce, tzw. energia słoneczna. Dzięki zastosowaniu ogniw słonecznych (solarnych) jest ona używana do wytworzenia „domowej” energii kinetycznej. Obecnie panele słoneczne wykorzystuje się np. w zegarkach, latarkach, kalkulatorach, samochodach, urządzeń alarmowych. Dzięki stosowaniu kolektorów słonecznych można przy pomocy skumulowanej energii słonecznej ogrzewać i oświetlać mieszkania.

Schemat przedstawia strukturę działania ogrzewania za pomocą energii słonecznej odebranej dzięki kolektorom słonecznym.

Zdjęcia paneli słonecznych stojących samodzielnie i umieszczonych na dachu.

Kolejne źródło energii odnawialnej to energia fal morskich i oceanicznych, zwana energią płynów. W miejscach, gdzie różnica poziomów wody między przypływem a odpływem jest odpowiednio duża, można wykorzystać siłę wody do wytworzenia energii kinetycznej. Buduje się niewiele takich elektrowni, głównie, dlatego, że muszą powstawać na wybrzeżach, co powoduje zniszczenia na tym obszarze.

Na zdjęciu widoczny jest proces przepływu wody przez elektrownie wodną.

Elektrownia Wodna Porąbka w miejscowości Międzybrodzie.

Oraz Krasnojarska Elektrownia Wodna na Jeniseju, w Rosji.

Do uzyskania energii można także wykorzystać ciepło wewnętrzne Ziemi. W niektórych miejscach na kuli ziemskiej źródła ciepłej i gorącej wody uwięzionej w skałach są używane do ogrzewania szklarni, domów (np. w Islandii). Pozyskiwaniem i przetwarzaniem energii geotermalnej zajmują się odpowiednie zakłady, tj. elektrownie geotermalne.

Zdjęcie pokazuje możliwości wykorzystania energii geotermalnej do ogrzania domu.

W wielu krajach, np. w Chinach, Indiach, Stanach Zjednoczonych, Szwajcarii, Francji i Niemczech, do wytwarzania energii jest wykorzystywany biogaz. Jest to gaz palny, będący mieszaniną metanu (ok. 2/3 objętości) i dwutlenku węgla. Powstaje podczas beztlenowego rozkładu roślinnych i zwierzęcych substancji organicznych. Biogaz można wytwarzać w gospodarstwach rolnych w specjalnych urządzeniach, nie zagrażających środowisku, z odpadów roślinnych i odchodów zwierzęcych.

Na zdjęciu znajduje się zbiornik na biogazy.

Energia wytwarzana dzięki odpadom organicznym przetwarzanym na biogazy.

Tę energię wykorzystywano już kilka lat temu. Służyła m.in. jako napęd do żaglowców, do poruszania kamieni młyńskich stosowanych do mielenia ziarna zbóż, do pompowania wody. Siła wiatru jest źródłem czystej energii. Należy pamiętać, że wiatr jest zasobem niewyczerpalnym i ciągle się odnawiającym. W Europie- (Dani, Holandii, Niemczech) z dużym powodzeniem działają elektrownie wiatrowe. W Polsce również zainstalowano turbiny wiatrowe, np. w okolicy Gdańska (zdjęcie poniżej).

Biomasa, z kolei,to materia organiczna, którą można spalić i otrzymać energię cieplną do bezpośredniego wykorzystania lub produkcji prądu elektrycznego, przerobić na gaz, wytworzyć z niej olej, alkohol etylowy do silników spalinowych. Wartości opałowe biomasy wynoszą:

• Słoma żółta- 14,3 MJ/kg

• Słoma szara- 15,2 MJ/kg

• Drewno opałowe- 13 MJ/kg

• Etanol- 25 MJ/kg

• Węgiel kamienny- 25 MJ/kg

• Gaz ziemny- 48 MJ/kg

W Polsce najważniejszymi źródłami biomasy jako źródła energii odnawialnej są słowa i odpady drzewne.

Na koniec chciałabym przedstawić i omówić kilka ogólnych informacji dotyczących energii i jej wykorzystania.

Poniższy wykres ukazuje strukturę wykorzystania źródeł energii w Polsce w 2005r, w procentach. Jak widać w największym stopniu, bo w aż prawie 52% wykorzystujemy węgiel kamienny, który poprzez wydzielane przez siebie opary, podczas spalania w znacznym stopniu działa niszcząco na  środowisko naturalne. Najmniejszy udział zaś przypada wszystkim naturalnym źródłom energii, tj. gaz ziemny czy torf i drewno opałowe. Wynika to zapewne po części z faktu, ze Polska, jako kraj, jest jednak dość uboga i nie stać ją na powierzenie tak ogromnej kwoty pieniędzy na wdrażanie coraz to nowych struktur wykorzystania nieniszczących natury materiałów.

Tak więc dwa pojęcia, które omówiłam w pracy: rozwój zrównoważony i świadomość ekologiczna, są ściśle ze sobą powiązane. Bo tylko dzięki zdaniu sobie sprawy z naszego świadomego udziału w ratowaniu planety możemy zapewnić sobie i przyszłym pokoleniom świat jakiego pragniemy.
 

Bibliografia:

• http://pl.wikipedia.org

• http://www.emi.pl

• http://www.sciaga.pl

Zdjęcia:

• http://www.kksolar-ciechanow.pl/schemat2.gif

• http://i.komorkomaniak.pl/2008/05/ibm-solar-cells-300x200.jpg

• http://wiedag.webpark.pl/index_pliki/image036.jpg

• http://www.agroenergetyka.pl/articles/119/elektrownia_wodna.jpg

• www.fotografie.owe.pl/zdjecia/elektronika_energetyka/s /elektrownia_wodna_porabka-91.jpeg

• http://g.pwn.pl/f/img/2l/d92i4702.jpg

• http://www.ecopower.biz/kepek/biogaz_2.jpg

• http://student.agh.edu.pl/~krisp/www/images/biomasa.JPG

Autor opracowania:

Weronika Kabata